W planowaniu leczenia pacjenta z chłoniakiem nieziarniczym uczestniczy zespół lekarzy różnych specjalności (Specjalista od chorób nowotworowych z doświadczeniem w leczeniu chłoniaków – hematolog lub onkolog; Radiolog; Patolog; Specjalista od przeszczepiania komórek macierzystych) a czasem dodatkowo również pielęgniarka, dietetyk, fizjoterapeuta oraz psycholog. W procesie leczenia chłoniaków nieziarniczych stosuje się: chemioterapię, terapię sterydami, radioterapię, przeszczep komórek macierzystych oraz terapie biologiczne. Zabiegi operacyjne stosuje się bardzo rzadko. W trakcie leczenia stosuje się jedną lub kilka metod terapeutycznych jednocześnie. Planując schemat leczenia zespół lekarzy bierze pod uwagę:

  • rodzaj chłoniaka,
  • stadium zaawansowania,
  • informacje o lokalizacji nowotworu,
  • ogólny stan zdrowia,
  • stan żył pacjenta,
  • wiek pacjenta.

Rodzaje leczenia

Chłoniaki łagodne we wczesnym stadium

W chwili rozpoznania u jednej osoby na pięć choroba występuje we wczesnym stadium i jest zlokalizowana w jednym obszarze. Najczęściej stosuje się radioterapię węzłów chłonnych zajętych przez chorobę. Na ogół leczenie jest skuteczne. Jeśli nastąpi nawrót chłoniaka, można zastosować chemioterapię, która pozwoli kontrolować chorobę latami.

Chłoniaki łagodne w zaawansowanym stadium

U większości pacjentów w chwili rozpoznania chłoniak nieziarniczy występuje w stopniu zaawansowanym (3-4 stadium). Ponieważ łagodne chłoniaki zazwyczaj rozwijają się powoli, często nie trzeba rozpoczynać leczenia natychmiast  po rozpoznaniu.

Jeśli nie ma niepokojących objawów, lekarz może stwierdzić, że zamiast rozpoczynać leczenie wystarczą regularne wizyty kontrolne. Procedura taka nazywa się aktywną obserwacją. Pozwala pacjentowi uniknąć dyskomfortu związanego z leczeniem oraz skutkami ubocznymi do momentu, kiedy leczenie okaże się naprawdę konieczne. Oznacza to, również, że lekarz trzyma w rezerwie leczenie, które będzie można rozpocząć, gdy choroba zacznie stanowić problem.

Jeśli lekarz zdecyduje, że leczenie jest potrzebne, najprawdopodobniej zleci chemioterapię – jako jedyny sposób leczenia lub w skojarzeniu z podawaniem przeciwciała monoklonalnego. Skutkuje to na ogół skurczeniem chłoniaka i ustąpieniem objawów (remisja). Po uzyskaniu remisji niekiedy kontynuuje się leczenie przeciwciałem monoklonalnym. Jest to tzw. leczenie podtrzymujące.

Po okresie remisji (który może trwać nawet kilka lat), chłoniak powraca. Po zastosowaniu kolejnego leczenia chłoniak ponownie się cofa i znowu jest okres remisji. W ten sposób nowotwór jest pod kontrolą nawet przez dziesiątki lat, przy zachowaniu dobrej jakości życia.


Przekształcanie chłoniaków łagodnych w agresywne

Chłoniaki łagodne czasami przybierają postać bardziej agresywną. Dotyczy to  jednej na trzy osoby z rozpoznaniem łagodnego chłoniaka nieziarniczego. Taka postać chłoniaka wymaga leczenia takiego, jak postać agresywna.

Leczenie agresywnych chłoniaków nieziarniczych

Chłoniak agresywny zazwyczaj rozrasta się szybko i wymaga leczenia natychmiast po rozpoznaniu. Celem leczenia jest całkowite usunięcie nowotworu (remisja całkowita) i w wielu przypadkach pacjent zostaje wyleczony.

Najczęściej stosowaną metodą leczenia jest chemioterapia podawana dożylnie. Chemioterapię często podaje się w połączeniu z przeciwciałem monoklonalnym. Leczenie zazwyczaj odbywa się w trybie ambulatoryjnym.

W wyniku stosowania chemioterapii w krótkim czasie może dojść do obkurczenia guza. Przy wysokim ryzyku nawrotu choroby, lekarz może zlecić bardziej intensywne leczenie.

Czasami po zakończeniu chemioterapii stosuje się radioterapię; szczególnie, gdy nowotwór zlokalizowany jest w jednym obszarze ciała lub jeśli przed chemioterapią węzły chłonne były znacznie powiększone.

Niektóre odmiany chłoniaków agresywnych mogą rozprzestrzeniać się do mózgu. Jeśli stwierdzono obecność chłoniaka w mózgu lub istnieje ryzyko, że może nastąpić rozrost chłoniaka do mózgu, lekarz może zastosować dodatkowe leczenie. Do takich dodatkowych sposobów leczenia należy podawanie cytostatyków dokanałowo bezpośrednio do płynu mózgowo-rdzeniowego lub dotętniczo do guza w mózgu.

Wiele osób z rozpoznaniem chłoniaka agresywnego udaje się wyleczyć, u innych nowotwór powraca. W takim przypadku stosuje się dalsze leczenie i doprowadza do kolejnej remisji.

Niektórym pacjentom proponuje się leczenie bardziej intensywne niż za pierwszym razem. Terapia może obejmować wysokodawkowaną chemioterapię z przeszczepieniem komórek macierzystych. Przeszczepienie własnych komórek macierzystych pacjenta nazywamy przeszczepem autologicznym, a komórek macierzystych pochodzących od innego dawcy nazywamy przeszczepem allogenicznym.


Decyzje dotyczące leczenia

Warto omówić z lekarzem prowadzącym wszystkie dostępne w Państwa przypadku opcje leczenia. Jeśli nie zdecydujecie się Państwo na podjęcie leczenia, możecie skorzystać z opieki paliatywnej, która pomoże kontrolować objawy choroby.

Niektóre typy chłoniaków rozwijają się powoli, dlatego lekarz może zaproponować odroczenie leczenia do chwili, gdy choroba zacznie wywoływać odczuwalne objawy widoczne również w wynikach badań. W każdym przypadku warto omówić wszystkie wątpliwości dotyczące leczenia z lekarzem, który powinien wziąć Państwa zdanie pod uwagę.

Jeśli w przypadku rozpoznanego nowotworu i stopnia jego zaawansowania istnieje możliwość zastosowania kilku równie skutecznych sposobów leczenia, lekarz może poprosić Państwa o wybór jednej z opcji.

Należy wyjaśniać z lekarzem wszelkie wątpliwości. Warto omówić zalety i ewentualne skutki uboczne każdej oferowanej opcji. 


Korzyści i skutki uboczne leczenia

Dla każdego pacjenta potencjalne korzyści wynikające z zastosowanego leczenia jak również skutki uboczne mogą być inne. Skutki uboczne w większości przypadków można skutecznie kontrolować. O każdym działaniu niepożądanym w trakcie terapii należy powiadomić lekarza.
Chłoniaki łagodne na ogół dobrze reagują na chemioterapię i radioterapię. U wielu pacjentów chłoniaka można kontrolować przez wiele lat przy zachowaniu dobrej jakości życia.

Nie leczone chłoniaki agresywne zazwyczaj rosną szybko i rozprzestrzeniają się, ale wiele przypadków można wyleczyć.

Jeśli chłoniak nie reaguje na leczenie lub następuje nawrót choroby, warto spróbować innego rodzaju leczenia, który może okazać się bardziej skuteczny. Pozwoli to wyleczyć pacjenta lub kontrolować chorobę poprzez łagodzenie objawów oraz polepszenie jakości życia. Zdarza się jednak, że nowotwór nie reaguje na leczenie, a pacjent boleśnie odczuwa skutki uboczne.

Przy doborze optymalnej metody leczenia wielodyscyplinarny zespół lekarzy kieruje się krajowymi międzynarodowymi wytycznymi. Mimo wszystko mają Państwo prawo do zasięgnięcia innej opinii. Możecie poprosić wtedy o skierowanie do innego specjalisty. Udając się na taką wizytę warto zadbać o to, aby towarzyszył Państwu ktoś bliski. Warto również przygotować listę pytań do lekarza.

Przed rozpoczęciem leczenia lekarz poinformuje Państwa o celu terapii i możliwych skutkach ubocznych. Poprosi Państwa o wyrażenie pisemnej zgody na leczenie w szpitalu. Przed podpisaniem zgody powinniście Państwo uzyskać wyczerpujące informacje na temat:

• Rodzaju oraz zasięgu leczenia
• Korzyści leczenia oraz skutków ubocznych
• Ryzyka i skutków ubocznych
• Innych opcji leczenia

W razie jakichkolwiek wątpliwości należy o dokładne wyjaśnienia.
Zawsze można też poprosić o czas do namysłu, aby dokonać wyboru sposobu leczenia. Pacjent ma prawo odmówić leczenia. O swojej decyzji powinien powiadomić lekarza lub pielęgniarkę, tak, aby informacja znalazła się w Państwa dokumentacji medycznej.

Opracowane na podstawie: Wojciechowska Urszula, Didkowska Joanna. Zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w Polsce. Krajowy Rejestr Nowotworów, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy. Dostępne na stronie http://onkologia.org.pl/raporty/ dostęp z dnia 30/07/2020.

Rozliczenie PIT we współpracy z Instytutem Wsparcia Organizacji Pozarządowych w ramach projektu PITax.pl dla OPP.